Theo Kết luận số 127-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư ngày 28/2/2025 về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và Công văn số 43-CV/BCĐ ngày 20/3/2025 của Ban Chỉ đạo Trung ương về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về Kế hoạch tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, trong thời gian tới, sẽ tiến hành thực hiện sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh và đề ra lộ trình “Quốc hội thông qua nghị quyết sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh (tổ chức của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh) và hoàn thành trước ngày 30/6/2025”.

Thành phố Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông

Quá trình sáp nhập tỉnh sẽ đặt ra nhiều vấn đề cần giải quyết trên các lĩnh vực địa lý, kinh tế, xã hội, quản lý hành chính, hạ tầng và yếu tố lịch sử, truyền thống,…. Một trong những nội dung quan trọng là việc áp dụng các văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân (HĐND) và Ủy ban nhân dân (UBND) các tỉnh sau khi sáp nhập được thực hiện như thế nào.

Theo Điều 155 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 (viết tắt là Luật 2015; Luật này có hiệu lực đến ngày 01/4/2025) quy định về nguyên tắc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương khi có thay đổi về địa giới hành chính, cụ thể có các trường hợp như sau:

+ Trường hợp một đơn vị hành chính được chia thành nhiều đơn vị hành chính mới cùng cấp;

+ Trường hợp nhiều đơn vị hành chính được nhập thành một đơn vị hành chính mới cùng cấp;

+ Trường hợp một phần địa phận và dân cư của đơn vị hành chính được điều chỉnh về một đơn vị hành chính khác.

Đối với trường hợp sáp nhập các tỉnh, thành thành một đơn vị hành chính mới cùng cấp thì theo điểm b khoản 2 Điều 155 Luật 2015 quy định: Văn bản quy phạm pháp luật của HĐND, UBND của đơn vị hành chính được nhập vẫn có hiệu lực đối với đơn vị hành chính đó cho đến khi HĐND, UBND của đơn vị hành chính mới ban hành văn bản quy phạm pháp luật thay thế.

Tuy nhiên, theo quy định tại Điều 54 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025 (viết tắt là Luật 2025; Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 01/4/2025), thì: Trường hợp nhiều đơn vị hành chính được nhập thành một đơn vị hành chính mới cùng cấp thì HĐND, UBND của đơn vị hành chính mới quyết định việc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật của HĐND, UBND của đơn vị hành chính được nhập hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật mới.

Như vậy, so với Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, Luật 2025 đã mở rộng thẩm quyền của HĐND, UBND của đơn vị hành chính mới trong trường hợp nhiều đơn vị hành chính được nhập thành một đơn vị hành chính mới cùng cấp (được quyền quyết định việc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật của HĐND, UBND của đơn vị hành chính được nhập hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật mới thay vì áp dụng nguyên tắc “cứng” như Luật 2015 đã quy định)./.