Ngày 14/5/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 13/2025/QĐ-TTg về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số 22/2021/QĐ-TTg ngày 02 tháng 7 năm 2021 về Tiêu chí phân loại doanh nghiệp nhà nước (DNNN), doanh nghiệp có vốn nhà nước thực hiện chuyển đổi sở hữu, sắp xếp lại, thoái vốn giai đoạn 2021-2025. Quyết định này có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, với những thay đổi đáng kể trong quy định, góp phần đẩy nhanh hơn nữa quá trình tái cơ cấu khu vực doanh nghiệp nhà nước. Dưới đây là những điểm mới đáng chú ý:

Thứ nhất, phạm vi điều chỉnh linh hoạt hơn

Quyết định 13/2025/QĐ-TTg đã mở rộng phạm vi điều chỉnh so với Quyết định 22/2021/QĐ-TTg, làm rõ hơn việc áp dụng đối với các công ty nông, lâm nghiệp, doanh nghiệp trực tiếp phục vụ quốc phòng, an ninh và doanh nghiệp kết hợp kinh tế với quốc phòng, an ninh. Đồng thời, các tổ chức đặc thù như Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước, Công ty mua bán nợ Việt Nam, Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam, Tổng công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam vẫn thực hiện sắp xếp theo quy định riêng của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Điều này cho thấy sự linh hoạt và đặc thù trong quản lý các đơn vị này.

Ảnh: Một doanh nghiệp nhà nước thuộc tỉnh Đắk Nông

Thứ hai, phân cấp mạnh mẽ hơn cho cơ quan đại diện chủ sở hữu

Tại Quyết định 22/2021/QĐ-TTg quy định cơ quan đại diện chủ sở hữu phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định bằng văn bản cá biệt đối với các trường hợp không thực hiện được theo Quyết định này.

Quyết định 13/2025/QĐ-TTg đã có sự thay đổi quan trọng tại khoản 4 Điều 1, sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 4 của Quyết định 22/2021/QĐ-TTg. Theo đó, cơ quan đại diện chủ sở hữu có trách nhiệm:

- Đề xuất, gửi Bộ Tài chính để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định bằng văn bản hành chính đối với việc chuyển đổi sở hữu, sắp xếp lại, thoái vốn của doanh nghiệp khác với quy định tại Quyết định 22/2021/QĐ-TTg (được sửa đổi, bổ sung tại Quyết định 13/2025/QĐ-TTg), đặc biệt đối với doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn nhà nước.

- Tự xem xét quyết định theo thẩm quyền đối với một số trường hợp cụ thể.

- Đặc biệt, đối với doanh nghiệp có vốn góp của Công ty mẹ không thuộc trường hợp do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án cơ cấu lại, hoặc doanh nghiệp có vốn góp của doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ, cơ quan đại diện chủ sở hữu có thể xem xét, rà soát và quyết định việc không thực hiện sắp xếp theo một số điểm của Điều 5 Quyết định 22/2021/QĐ-TTg, đồng thời phê duyệt hoặc chấp thuận để người đại diện phần vốn nhà nước tham gia ý kiến, quyết định tỷ lệ cổ phần, phần vốn góp khi thực hiện chuyển đổi sở hữu, sắp xếp lại, thoái vốn.

Sự thay đổi này cho thấy việc phân cấp mạnh mẽ hơn, trao quyền chủ động hơn cho các cơ quan đại diện chủ sở hữu trong việc xử lý các trường hợp đặc thù, giảm bớt gánh nặng hành chính và rút ngắn thời gian phê duyệt.

Thứ ba, mở rộng phương án thoái vốn của Công ty mẹ

Quyết định 22/2021/QĐ-TTg chỉ quy định Công ty mẹ quyết định nắm giữ trên 50% vốn điều lệ đối với các doanh nghiệp không thuộc ngành, lĩnh vực quy định tại Tiêu chí phân loại, dựa trên các nguyên tắc về ngành nghề kinh doanh chính hoặc hiệu quả hoạt động.

Tại điểm c khoản 1 Điều 5 Quyết định 13/2025/QĐ-TTg đã bổ sung cho phép Công ty mẹ đề xuất nắm giữ từ 50% vốn điều lệ trở xuống hoặc không nắm giữ cổ phần, vốn góp đối với các doanh nghiệp không thuộc các trường hợp quy định tại điểm a, điểm b khoản 1 Điều 5 Quyết định 22/2021/QĐ-TTg, phù hợp với thực tiễn hoạt động của doanh nghiệp.

Điều này tạo điều kiện linh hoạt hơn trong việc cơ cấu lại vốn đầu tư của Công ty mẹ, phù hợp với định hướng giảm bớt sự can thiệp của nhà nước vào các lĩnh vực mà doanh nghiệp có thể tự chủ hoặc không còn cần Nhà nước nắm giữ tỷ lệ lớn.

Thứ tư, chuyển giao vai trò tổng hợp

Theo Quyết định 22/2021/QĐ-TTg, Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan chịu trách nhiệm chính trong việc tổng hợp, có ý kiến và trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt Kế hoạch sắp xếp lại doanh nghiệp giai đoạn 2021-2025. Quyết định 13/2025/QĐ-TTg đã chuyển giao từ “Bộ Kế hoạch và Đầu tư” bằng “Bộ Tài chính”. Điều này cho thấy sự thay đổi về vai trò quản lý nhà nước trong việc tổng hợp, theo dõi và báo cáo liên quan đến việc sắp xếp, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước, tập trung quyền hạn về một đầu mối là Bộ Tài chính, nhằm tăng cường tính hiệu quả và đồng bộ.

* Lưu ý: Đối với các doanh nghiệp đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt Đề án cơ cấu lại doanh nghiệp, Kế hoạch sắp xếp lại doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn nhà nước giai đoạn 2022-2025 thì tiếp tục thực hiện theo các Đề án, Kế hoạch đã được phê duyệt. Đối với các doanh nghiệp chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt Đề án cơ cấu lại doanh nghiệp, Kế hoạch sắp xếp lại doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn nhà nước giai đoạn 2022-2025, cơ quan đại diện chủ sở hữu rà soát các quy định của Quyết định số 13/2025/QĐ-TTg để hoàn thiện Đề án, Kế hoạch trình cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt.

Quyết định 13/2025/QĐ-TTg là một bước tiến quan trọng trong quá trình hoàn thiện khung pháp lý về quản lý và tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước. Những sửa đổi, bổ sung tại Quyết định này không chỉ giải quyết các vướng mắc, bất cập trong thực tiễn triển khai Quyết định 22/2021/QĐ-TTg mà còn thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc đẩy mạnh sắp xếp, đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN. Với việc phân cấp mạnh mẽ hơn, trao quyền chủ động cho các cơ quan đại diện chủ sở hữu và linh hoạt hơn trong các phương án thoái vốn, Quyết định 13/2025/QĐ-TTg kỳ vọng sẽ tạo ra một làn gió mới, thúc đẩy quá trình tái cơ cấu diễn ra nhanh chóng, minh bạch và hiệu quả hơn, góp phần đưa khu vực DNNN trở nên tinh gọn, hoạt động năng động và đóng góp tích cực hơn vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế đất nước./.